كلرزن

كلرزني داراي كاربردي گسترده در صنعت تصفيه آب و فاضلاب است و درحال حاضر از بين مواد گندزدا استفاده از كلر براي گندزدايي بدليل ارزان بودن و قدرت ميكروب كشي و اثر ابقايي نسبتاً خوب آن ، متداول ترين روش در دنيا و از جمله كشور ما مي باشد كلر را مي توان بصورت گاز كلر و كلر مايع استفاده نمود.

كلر، گاز خطرناك بوده و كار با آن نياز به احتياط هاي لازم دارد و از آنجايي كه كلرگازي سمي ، محرك و ميزان حد مجاز آستانه آن در هواي استنشاقي معادل 3 ميلي گرم درمترمكعب مطابق با استانداردهاي (TLV) خفه كننده براي انسان است و تنفس گاز كلر به مقدار زياد باعث مسموميت بسيار شديد و گاهي مرگ مي شود لذا استفاده از كلرزن گازي بايد با توجه به رعايت ضوابط ايمني خاصي صورت گيرد تا از بروز احتمالي حوادث و خطرات جانبي و مالي ناشي از نشت گاز درمحيط كارو محيط زيست جلوگيري شود لذا استفاده از سيستم كلرزن مايع با توجه به مزاياي آن بيشتر توصيه شده است.

انواع كلرزن

پكيج كلرزني مايع : دستگاه كلرزن مايع كه از پركاربردترين گزينه ها در روش هاي گندزدايي آب استخرها به شمار مي رود. در طراحي و ساخت دستگاه كلرزن مايع با توجه به فشار كاري بر مبناي Barr پمپ با ظرفيت ليتر بر ساعت در نظر گرفته ميشود. اين پمپ در برابر خوردگي با مواد شيميايي مقاوم بوده و در اغلب مواقع از جنس پي وي سي تهيه ميشود. شلنگ مكش، شير تزريق و مخزن از ديگر تجهيزات موجود در اين گروه از دستگاه هاي كلريناتور مايع مي باشند كه هر يك داراي وظايف مشخصي هستند كه در ادامه به آنها خواهيم پرداخت.

پكيج كلرزن گازي : پكيج كلرزني گازي از ديگر نمونه هاي دستگاه هاي كلريناتور مي باشد كه استفاده از آن به دليل سمي بودن گاز كلر نياز به تخصص بالايي داشته و لازم است موارد ايمني در نظر گرفته شود. در طراحي و توليد كلرزن گازي تجهيزاتي از قبيل دستگاه تزريق ديواري اتوماتيك، دستگاه انژكتور، بوستر پمپ، آناليزور، پمپ نمونه گيري، تابلوي فرمان و سيلندر گاز به كار برده ميشود.

طريقه كلرزني 

با توجه به حجم آب مورد گندزدايي و وسعت پروژه، روش كلرزني تعيين مي‌گردد. كلر ممكن است به يكي از اشكال زير در دسترس باشد:

الف) گازكلر    Cl2

ب) كلرامين    NH2 Cl  و NHCl2

ج) پركلرين     High Test Hypochlorit H.T.H

د) دي اكسيد كلر Clo2

كلر اولين ماده انتخابي در گندزدايي آب است زيرا ارزان، موثر و كاربرد آن بسيار ساده است. براي جلوگيري از آثار سمي آن توسط دستگاه كلرزني به آب اضافه مي‌شود. تركيب آمونياكي كلر نيز براي گندزدايي آب به كار مي‌رود ليكن اثر آن كندتر از اثر كلر است اين امر باعث محدوديت استفاده از آن شده است.

پركلرين ياH.T.H يا هيپوكلريت پر قدرت، يكي از تركيبات كلسيم است كه 70ـ60 درصد كلر دارد. محلول ساخته شده ازH.T.H و تركيبات ديگر كلردار براي گندزدايي آب بكار مي‌رود.

ـ  پركلرين CaOCL2  به صورت پودر يا كريستال ريز در بسته هايي با وزن مشخص تهيه و توزيع مي‌گردد.

ـ  گرد سفيد كلر CaOCL2 كه كلر قابل استفاده آن 39ـ5/33% است.

ـ  محلول هيپوكلريت سديمNaocl كه داراي 5ـ3 و 16ـ10 درصد وزني كلر قابل استفاده است.

به هر حال علي رغم تركيبات جانبي كلر با مواد آلي آب و خطرات احتمالي آن براي سلامت هنوز كلر به عنوان يك ماده شيميايي گندزدا براي بهسازي آب آشاميدني مورد استفاده است.

يكي از مضرترين موادي كه از آب براي دستگاههاي تصفيه آب حذف ميشود كلر است . هنگامي كه كلر به عنوان گندزدائي كننده در تصفيه آب به كار مي‌رود، در اثر تركيب كلر با مواد آلي مثل اسيد هيوميك توليد تري‌هالومتان‌ها THMs يا هالوفرم‌ها را مي‌نمايد، تري‌هالومتان‌هاي اصلي عبارتند از: كلروفرم CHCL3، برمودي كلرومتان CHBrCL2، دي‌برموكلرومتان CHBr2CL و برموفرمCHBr3.شواهدي در دست است كه اين تركيبات خاصيت سرطان‌زائي دارند، كه براي سلامتي انسان‌ها جداً زيان‌بخش تشخيص داده شده‌اند . حتي بسيار توصيه شده از آبي كه حاوي كلر است جهت استحمام استفاده نشود چرا كه بر پوست اثرات نامطلوب برجاي خواهد گذاشت و همچنين باعث خشكي پوست مي شود .

كاربرد كلرزن (پكيج كلرزني)

كلرزني از متداولترين و مرسوم ترين راهكارها براي گندزدايي و ضدعفوني كردن آب و پساب در صنايع و كاربردهاي مختلف مي باشد. از آنجايي كه تاثير كلرزني در ميكروب زدايي و ضدعفوني در فرآيند تصفيه آب و فاضلاب ثابت شده است، راهكار تزريق كلر جهت گندزدايي آب توسط سازمان بهداشت جهاني نيز سال هاست كه مورد تاييد قرار گرفته است.

• كلرزني باعث گندزدايي آب آشاميدني مي شود كه يكي از پايه اي ترين مراحل تصفيه فاضلاب است.

• حذف BOD، BOD  در داخل آب و همچنين حذف ساير مواد آلي در آب و فاضلاب.

• ضدعفوني و گند زدايي آب استخرهاي شنا.

• ضدعفوني و گندزدايي پساب و فاضلابهاي حاصل از مصارف خانگي و بهداشتي.

• گندزدايي و ضد عفوني آب موجود در Cooling Tower يا همان برج خنك كننده.

مزاياي استفاده از كلر

۱- سهولت در تهيه كلر

۲- مقرون به صرفه بودن نسبت به ساير روش ها

۳- بهره برداري آسان

۴- تاثيرگذاري بالا در گندزدايي

۵- ميزان تزريق كلر قابليت انعطاف و تغيير دوز دارد.

۶- كلر باقي مانده در پساب تصفيه شده مي تواند تا مدت بيشتري حتي بعد از تصفيه اوليه عمل گندزدايي را انجام دهد، ولي اگر پساب تصفيه شده براي پرورش آبزيان و يا رودخانه استفاده شود، به دليل سمي بودن كلر بايد كلرزدايي در صورت نياز انجام گردد. كلر زدايي با افزودن تركيبات گوگردي مانند SO2، تيوسولفات سديم، متا بي سولفات سديم و همچنين عبور از فيلتر كربني انجام مي شود.